Hulumtimi i fundit: ADN e lashtë zbulon origjinën 8 mijëvjeçarë të shqiptarëve

Një hulumtim i fundit nga bioRxiv që gjurmon linjën gjenetike të popullsisë shqiptare nga koha neolitike deri në epokën moderne ka ofruar informacione të mahnitshme mbi historinë gjenetike të shqiptarëve

Kërkimi ka zbuluar ndryshime të vazhdueshme në paraardhjen gjenetike gjatë një periudhe prej 8,000 vitesh. Veçanërisht, ardhja e paraardhjes nga stepat Pontic-Kaspiane nuk solli një ndryshim të qëndrueshëm gjenetik në Shqipëri, ndryshe nga Ballkani juglindor në përgjithësi. Megjithatë, një transformim gjenetik, i cili preku si trashëgiminë autosomale ashtu edhe atë paternal, ndodhi në popullatat e sotme.

Studimi zbuloi se gjatë Epokës së Bronzit dhe të Hekurit, popullsia ballkanike me nivele të larta të paraardhjes nga stepat formoi një grup gjenetik të dallueshëm, që shtrihej nga Greqia veriperëndimore dhe Maqedonia e Veriut deri në bregdetin Adriatik. Ky grup tepronte kufijtë arkeologjikë dhe gjuhësorë.

Mënyra interesante, vazhdimësia gjenetike në Shqipëri u prek pak ose aspak nga vendosja masive e grupeve gjuhësore gjermanike dhe slavike gjatë periudhës Romake dhe të migrimit. Studimi sugjeron se shqiptarët modernë me gjasa rrjedhin nga një popullsi e mbijetuar palëo-ballkanike që përjetoi një rritje demografike të ndjeshme rreth vitit 500-800 pas Krishtit.

Megjithëse mbeti kryesisht e paprekur nga ndryshimet demografike gjatë periudhës së migrimit, shqiptarët historikë nuk u zhvilluan në izolim. Popullsia mesjetare shqiptare shfaqi lidhje gjenetike me rajone të largëta si Pannonia, ndërsa në kohët pas-mesjetare u zbulua prania e individëve që me gjasë janë të lidhur me popullin romak modern.

Tepër të pasur dhe të ndryshme janë fijet gjenetike të shqiptarëve modernë, që pasqyrojnë ndërveprime historike komplekse me popullatat jug-slave. Një pjesë konsiderueshme e paraardhjes paternal të shqiptarëve modernë rrjedh nga grupet që lidhen me Ballkanin Perëndimor të Epokës së Bronzit dhe të Hekurit, përfshirë ato që tradicionalisht njihen si “Ilirë”. Studimi përfundon se megjithëse kërkimi për origjinën e gjuhës shqipe do të vazhdojë, ky hulumtim i paparë ofron një bazë thelbësore për studime më të gjerë mbi paraardhjen gjenetike të banorëve të lashtë dhe modernë të Shqipërisë.

Për hulumtimin e plotë, mund ta lexeoni këtu: (https://doi.org/10.1101/2023.06.05.543790). Kërkimi u postua më 7 Qershor, 2023, dhe është i licencuar nën një licencë Ndërkombëtare CC-BY-NC-ND 4.0.