Avokati ndërkombëtar: Ramushi gjatë kohës së lirë punonte si roje sigurie në Francë dhe Zvicër

Pjesë nga libri “HAGA E RAMUSH HARADINAJ”

Nga Michael O’Reilly

Në fund të vitit 1991, kur u largua nga Kosova nën kërcënimin e burgosjes, Ramush Haradinaj shpenzoi pak kohë në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë, ku filloi të krijojë lidhje veçanërisht me shërbimet e sigurisë, të cilat “mund të ishin të dobishme në të ardhmen”. Ai operoi me kujdes ekstrem, duke shmangur çdo lloj angazhimi krah grupeve të njohura të disidentëve. Përpara se të kthehej në Zvicër, ai kishte bërë blerjet e para të armëve që do të përdoreshin në të ardhmen në Kosovë – kryesisht granata dore dhe pistoleta.

Në azil Haradinaj ishte një nënkontraktues energjik dhe i suksesshëm ndërtimesh që kishte arritur një standard të mirë jetese. Ai jetonte në qytetin e vogël të Leysinit, afër Liqenit të Gjenevës dhe kufirit francez. Lyesin ishte i famshëm dikur për sanatoriumet e tij të tuberkulozit, por në vitet 1980 do të bëhej qendra e shumë shkollave dhe kolegjeve ndërkombëtare. Me dhuntinë e tij të natyrshme për gjuhët e huaja dhe një mënyrë të lirshme komunikimi, ky i ri la gjurmë në këtë ambient të rinjsh kozmopolitë ku vajza të reja nga i gjithë globi vërshonin për të mësuar gjuhën angleze dhe franceze. Të afërmit e shumë prej tyre padyshim do të jenë habitur kur kanë zbuluar se vajzat e tyre kishin mësuar gjatë rrugës edhe disa shprehje të gjuhës shqipe.

Gjatë viteve që pasuan Haradinaj do të përshkruhej shpeshherë si një “ish djalosh i hedhur klubesh nate”, një mit që ndoshta mund të ketë lindur nga shtrembërimi më tepër sesa nga ndonjë gënjeshtër e mirëfilltë. Në kohën e tij të lirë ai punonte si roje sigurie për firmat private, në Francë dhe Zvicër, duke ruajtur ndërtesat dhe zhvendosjet e parave, si dhe duke ofruar siguri nëpër demonstrata ose për personazhe të famshëm. Ai mori pjesë në disa kongrese të arteve marciale, ku pati mundësinë të njihej me ushtarakë nga vende të ndryshme të Europës. Por nuk ishte kurrë pjesë e Legjionit të Huaj Francez, siç është përfolur. Ai ndërtoi marrëdhënie të ngushta me një sërë ushtarakësh zviceranë, sepse admironte organizimin ushtarak të Zvicrës dhe lakmonte pajisjet e saj të mira e të shtrenjta inxhinierike.

Tashmë Haradinaj i kushtonte më shumë kohë dhe energji një regjimi ekstrem personal të gjimnastikës dhe stërvitjes. Ai do të merrte pjesë në vrapime malore për distanca mbi 100 kilometra, duke kaluar shumë kohë në shoqërinë e atletëve të mirëfilltë. Ai u bë një praktikues i Rripit të Zi në artet marciale vietnameze, të njohura si Viet Vo Dao, motoja e të cilit ishte “të jesh i fortë për të qenë i dobishëm”, duke u zhytur në aspektet fizike dhe filozofike të disiplinës. Rezistenca fizike dhe arritja e gjërave që dukeshin të pamundura u shndërrua në obsesion për të. Në një rast, ai shpenzoi 27 orë pa pushim në ujërat e Liqenit të Gjenevës. Kur u pyet përse, u përgjigj se duhej t’i provonte vetes se nuk ishte “një njeri i zakonshëm”.

Gjatë periudhës së azilit, Haradinaj shfrytëzoi rastin për të udhëtuar gjerësisht nëpër Europë, duke shpenzuar shumë kohë në Francë, Itali, Suedi dhe Finlandë, duke krijuar gjatë gjithë kohës kontakte, si me shqiptarë të Kosovës ashtu dhe me njerëz të tjerë lokalë, të cilat më vonë do të rezultonin të dobishme. Gjithashtu, ai u përpoq të vëzhgonte edhe sesi funksiononin shoqëritë perëndimore. Kjo ishte koha e arsimit të vërtetë në politikë, ekonomi dhe gjuhë.

Nga ana tjetër ai kishte zhvilluar një marrëdhënie afatgjatë me një grua të re finlandeze, Xhoana Karlson. Dukej se ajo kishte ushtruar një influencë të konsiderueshme e pozitive mbi Haradinajn e ri. E rritur në një familje akademikësh, ajo do ta fuste atë në botën e sofistikuar intelektuale, në zemër të një prej demokracive më të zhvilluara të botës. Fuqia e marrëdhënies së tyre ishte e tillë që në kulmin e luftës në vitin 1998, ajo e ndoqi atë në Kosovë dhe jetoi me të në fushën e betejës. “Ajo më shpëtoi jetën” është gjithçka Haradinaj thotë për kohën që kaluan bashkë në dhimbjet dhe rraskapitjen e përditshme. Marrëdhënia e tyre përfundoi në vitin 1999, kur iu desh të largohej nga Kosova për trajtim mjekësor gjatë shtatzënisë. Djali i tyre lindi në vitin 2000 dhe jeton në Finlandë me mamanë e tij.

***

Prej fillimit deri në mes të viteve 1990 në Kosovë dhe në diasporën shqiptare kishin lindur disa rryma politike. Shumë njerëz në Kosovën e asaj kohe kishin lidhje të dyfishta me shtetin jugosllav dhe nuk qenë të kënaqur me vizionin e Tito-s mbi “vëllazërinë dhe bashkimin”, i cili ishte shoqëruar me autonominë. Kundërshtarët e regjimit të Beogradit do t’i përkisnin një prej tre grupeve: luftëtarëve tradicionalë të rezistencës, enveristëve dhe rezistencës paqësore. Luftëtarët e rezistencës tradicionale ishin zakonisht familje dhe klane rurale (rrjete të zgjeruara familjesh që jetonin shpeshherë në të njëjtat fshatra ose në fshatra të afërt) me karakter të vendosur ushtarak. Të vendosur në zona larg qendrave urbane, ku infrastruktura e dobët dhe terreni i thyer i fshihnin këto grupe militantësh nga policia serbe, ose e bënte aq të vështirë e problematike shtypjen e rezistencës së tyre, saqë policia serbe të mos investohej në këtë drejtim. Këto grupe kishin rrënjë të thella në kulturën tradicionale shqiptare. Kjo lloj kulture e konsideronte diçka të zakonshme të qenit të armatosur – siguria nuk buronte vetëm nga shteti, por edhe nga struktura të tilla familjare dhe klanore. Ky grup e quante të pashmangshëm konfliktin e hapur e të armatosur me Serbinë. Në Dukagjin, Haradinajt ishin një familje e tillë, edhe pse më pak e njohur, ose ndoshta më modeste e me takt sesa klani i Jasharëve nga Prekazi i Drenicës, një zonë që kishte traditë të gjatë rezistence ndaj fuqive të huaja, e cila datonte që prej kohërave osmane. Ademi, lideri i familjes Jashari, u bë simboli i rezistencës shqiptare kur lufta më në fund shpërtheu në vitin 1998.

Luftëtarët e rezistencës tradicionale kishin ndërmarrë që prej vitit 1993 sulme sporadike dhe oportuniste kundër policisë serbe – një forcë e dhunshme dhe represive paraushtarake. Një prej sulmeve më të hershëm u krye në maj të vitit 1993, në Gllogoc në Kosovën qendrore. Dy policë serbë u vranë dhe pesë të tjerë u plagosën. Sulmet u intensifikuan pas Marrëveshjes së Dejtonit që i dha fund luftërave në Bosnje dhe Kroaci, por injoruan Kosovën. Vetëm në një ditë, më 22 prill 1996, pesë policë serbë u vranë në katër sulme të ndryshme por të koordinuara anembanë Kosovës. Në shtator të po atij viti u sulmuan edhe 11 rajone policie. Objektivi i rezistencës tradicionale ishte të fillonte një konflikt që të shndërrohej më vonë në një kryengritje kombëtare dhe të vazhdonin derisa Kosova të ishte e lirë ose të ishin vrarë. Vëllezërit më të rinj të Ramush Haradinajt, Luani dhe Dauti, kishin ndërmarrë aksione të drejtpërdrejta kundër objektivave policorë serbë që prej mesit të viteve 1990.