“BE e propozoi asociacionin e FES-it, ka kompetenca ekzekutive autonome sipas Hasanit”

Gazeta Express nga burimet e saj ka mësuar se Pesëshja e emisarëve nga BE, Gjermania, Franca, Italia dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës është ndarë e kënaqur nga takimi me Kryeministrin Kurti. 

Siç ka raportuar Gazeta të shtunën pesë emisarët kanë sjellë me vete një draft -statut për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe. Kjo është konfirmuar të martën nga zëdhënësi i BE në Bruksel Peter Stano i cili ka thënë se bëhet fjalë për një “propozim modern për statutin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe”. Tutje, mësohet se draftin tashmë e kanë në duar të dyja palët. BE i ka ftuar Kryeministrin Kurti dhe Presidentin e Serbisë Aleksandar Vuçiq për takim më 26 tetor në Bruksel, kur pritet të mbahet Samiti i BE. Pritjet, sipas burimeve, janë që të arrihet njëfarë dakordësie në Bruksel për Asociacionin. Express merr vesh se drafti i dorezuar nga Pesëshja është i ngjashëm diku rreth 70 përqind me propozimin e Institutit Friedrich-Ebert-Stiftung” dhe “Institutit Evropian për Paqe” në fillm të janarit të këtij viti.

Ish-kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Enver Hasani, thotë se versioni i propozuar nga FES i jep Asociacionit kompetencë ekzekutive autonome. Sipas tij, me këtë draft-Statut, komunat anëtare shndërrohen një agjenci e Serbisë në territorin e Kosovës. 

Ndonëse ndërkombëtarët i kërkojnë Qeverisë ta japë një version se si e do Asociacionin e komunave me shyumicë serbe, zyrtarisht institucionet nuk kanë bërë asnjë propozim. Deri tani, janë dhënë vetëm deklarata kundër formimit të Asociacionit, kryesisht nga Kryeministri Albin Kurti.  

Profesori Enver Hasani në një intervistë për Gazetën Express ka thënë se nuk ka dilema që Asociacioni duhet të formohet, prej kur ai ka kaluar në Kuvendin e Kosovës. Sipas tij, problemi qëndron vetëm te përmbajtja, pasi edhe më tutje, nuk bëhet e qartë se si do të jetë ai. 

“Asnjëherë nuk ka pasur dilema nëse duhet të formohet Asociacioni komunave me shumicë serbe, që nga dita kur është ratifikuar Marrëveshja e vitit 2013 dhe kur Gjykata Kushtetuese dy vite më pas ka dhënë verdiktin e saj, duke e kthyer këtë në një detyrim kushtetues. Problemi ka qenë dhe është përmbajtja: çfarë Asociacioni duhet të jetë ai, meqë Marrëveshja e vitit 2013 nuk e bën të qartë këtë”, ka thënë Hasani. 

“Vendimi i Gjykatës Kushtetues, ndërkaq, ka treguar vetëm atë se çka nuk duhet të jetë një asociacion. Kjo e bën fare të lehtë operimin me përmbajtjen e tij meqë ai vendim duhte të shërbej si një “road map”.  Ka hapësirë pafund për të adresuar shqetësimet e Kosovës në aktin normativ që implementon Marrëveshjen e vitit 2013”. 

Fondacioni gjerman “Friederich-Elbert-Stiftung” e ka hartuar një draft-Statut të Asociacionit, të cilin e ka shpjeguar edhe në një diskutim të hapur, pas publikimit të dokumentit. 

Hasani thotë se ky dokument më shumë krijon shqetësime, sesa lehtësime për pjesën skeptike për Asociacionin. 

“Unë dje kam lexuar me vëmendje draftin e këtij Statuti, kam ndëgjuar edhe mbrojtjen e tij publike nga akterë relevant të tij. Mendoj se prezantimi i tij dhe vetë draftimi më shumë kanë shkaktuar problem dhe ankth te popullsia shumicë, sesa ndonjë lehtësim”, ka thënë ai. 

Sipas Hasanit, në draft-Statuti flet për një entitet që ka kapacitet autonom për vendimmarrje në sferat, kompetencat e të cilave, në shumicë, i takojnë autoriteteve qëndrore të vendit. 

“Kjo për faktin se dispozitat e tij flasin për një entitet juridik nga e drejta publike, që posedon kapacitet të plotë dhe autonom për vendimmarrje të pavarur në sferat që paraqiten si sferë e fushëveprimit të tij në të ardhmen. Ato sfera përfshijnë, në një pjesë të madhe, kompetenca e autorizime që iu takojnë autoriteteve qendrore”.

Ish-kryetari i Kushtetueses liston disa prej defekteve që, sipas tij, i ka propozimi për Statutin e Asociacionit, që e ka bërë FES-i. Disa nga to janë kompetenca ekzekutive autonome që ky draft ia jep Asociacionit dhe struktura e Asociacionit. 

“Do të veçoja disa gjëra që janë mjaft problematike: e para, ajo që shihet qartë nga prezantimi dhe mbrojtja e djeshme e këtij drafti nga akterët e tij është se ata nuk e kanë të qartë se Asociacioni që propozojnë përfaqëson një entitet legal të së drejtës publike, me kompetencë ekzekutive autonome; e dyta, kjo shihet nga vetë fakti thjeshtë se vendimet e Asociacionit i nënshtrohen kontrollit të ligjshmërisë, gjë që nuk ndodh me entitete legale që janë nga e drejta private; e treta, përfaqësimi i komunave, jo i qytetarëve të saj, në Kuvendin e Asociacionit, bën që ai të jetë agjenci shtetërore që zëvendëson ushtrimin e juridiksionit në sferën e vetqeverisjes lokale nga ana e komunave ekzistuese. Kjo nënkupton se Kuvendi, që definohet si një organ suprem i tij, të jetë konjuktural dhe të dominohet nga vullneti grupeve të ngushta të interesit, jo nga vota e qytetarëve që jetojnë dhe veprojnë në komunat anëtare të Asociacionit; së fundi, roli dhe pozita e Serbisë ka kuptim në nivelt të vetëqeverisjes lokale, por jo edhe në nivel të përfaqësimit  të komunave anëtare, të cilat me Statut shndërrohen si një agjenci e Serbisë në territorin e Kosovës”, thotë Hasani. 

Cështja e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, ka marrë krejt fokusin e ndërkombëtarëve në raport me Kosovën. Hasani pret që formimi i Asociacionit të ndërlidhet edhe me anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës, ku ajo ka aplikuar.   

“Kjo do të reflektohet në proceset tona të integrimit, sepse edhe më heret ka pasur gatishmëri për hyrje në Këshill të Evropës, por nuk kemi pasur ofertë nga ta për të nisur procedurat, siç kërkohet me rrgullativën e brendshme të këtij organi. Nisja e procedurave u bë me ftesën e strukturave relevante të Këshillit dhe ka pasur pritje se Kosova do të dijë të shfrytëzojë mungesën e Rusisë aty për të ecur përpara”, thotë ai. 

“Përtej kësaj, nëse nuk adresojmë detyrimet ndërkombëtare që kemi, mund të çojmë vendin në ujëra edhe më pak të favorshme se këto që shohim sot. Kjo ka çmim dhe reflektohet në pozitën juridiko-ndërkombëtare të vendit”