DOKUMENTET E SHEKULLIT XV: Shqipja në Itali u fol prej kohës së Pirros

Dokumenti “Salento Albania” në atlasin Pacelli (1803) e zotëruar në atë kohë nga Giuseppe Gigli dhe e verdha e një shënimi postuar më 26/02/2018 nga “fondazioneterradotrant” tregon se, gjuha shqipe në Italinë e sotme është folur që me luftrat e Pirros së Epirit kundër Romakëve dhe jo vetëm mbas dyndjeve Arbërore në shekullin e 15-të

Nga: Armando Polito

Në anët e Salento Atlas Giuseppe Pacelli (1763-1811) dhe Giuseppe Gigli (1862-1921) në dy imazhe të marra, përkatësisht, nga: Elio Dimitri, Un erudito Manduriano, Barbieri, Manduria, 1993 dhe GB Arnò, Manduria dhe Manduriani , Shtypshkronja Salento, Lecce, 1943, sjell diasporashqiptare.

Ndër qytetet, të cilat përbëjnë Dioqezën e Tarantos, ka disa, në të cilat banorët, përveç gjuhës në të gjithë Provincën e përbashkët, flasin gjuhën shqipe mes tyre, për të cilën Titulli i është dhënë kësaj harte të “Albania Sallentina”. Tani ekzistojnë gjashtë vende me gjuhë shqipe, përkatësisht San Crispiere, Faggiano, Rocca Forzata, San Martino, Monteparano dhe San Marzano.

Qyteti i Tarantos, kur ishte Republikë në kohën e Magna Graecia, ishte aq i famshëm për lavdinë e krahëve të tij, sa jo vetëm me trupat aleate të Lucani, Bruzi, Sanniti, Messapi dhe Sallentini të vendosur për Romakët, pushtimet e të cilëve ai arrestoi vazhdimisht dhe u pajtua: por ai gjithashtu kishte siguruar ndihmë ushtarake për të huajt, si për Epirotët në pushtimin e Maqedonisë, dhe të ishullit të Corcira dhe për Lacedaemonians kundër Athinasve.

Sidoqoftë, Roma, të cilën vetë pengesat i bënë më të forta, pasi eliminuan ose shkatërruan plotësisht ushtritë e njërës apo tjetrës së Provincave fqinje, ose nëse u shoqëruan, shkatërruan plotësisht për perandorinë e të gjithë Italisë.; dhe republikat fqinje të qyteteve italo-greke, pavarësisht nga fakti se kishin në tokë ushtri shumë të fuqishme tokësore dhe detare, e kuptuan herët, se herët a vonë do të ishte edhe radha e tyre, për të drejtuar të njëjtin fat.

Në fakt, nuk vonoi shumë dhe Ushtria Tarantino dhe Aleatët nuk ishin më në gjendje t’u kundërviheshin vetëm Romakëve dhe u detyruan t’u drejtoheshin forcave të këtyre të fundit, të cilëve më parë u kishin dhënë ndihmën e tyre. Prandaj ata ftuan Pirron, mbretin e Epirit, i cili me Epirotët e tij fluturoi në ndihmë të Tarantos kundër Romakëve. Aventurat e kësaj zbritjeje të Pirros në Itali tregojnë Historinë, së cilës unë i referohem Lexuesit. Tani më duket një delir mendimi i disave, të cilët pretendojnë se ua atribuojnë njerëzve, të cilët sollën me vete Pirron për shpëtimin e Tarantos, origjinën e vendeve për të cilat flasim dhe gjuhën e tyre shqipe. Ata nuk mburren me një antikitet kaq të mrekullueshëm dhe janë me origjinë shumë më të vonë, surti në kohë të hershme. Për shqiptarët e tjerë, sidoqoftë më afër nesh dhe jo atyre të udhëhequr nga Pirro, futja e gjuhës së tyre midis nesh është e duhur.

Shumë pajtohen se gjuha shqipe u fut në Mbretëri pas mesit të shekullit XV, me ardhjen e Mbretit të famshëm të Shqipërisë Gjiergj Kastrioti në Pulia, me emrin Skënderbeu, për të ndihmuar Mbretin tonë Ferdinand të ‘Aragona, të rrethuar brenda qyteti i Barit, dhe nga i cili më pas ai dha disa qytete si një dhuratë për ndihmën e dhënë dhe ndër të tjera, qytetin e Tranit. Dhe vendasit e Shqipërisë sonë Sallentina në atë kohë raportuan prezantimin e kësaj gjuhe mes tyre. Unë nuk dua të luftoj me ta; por nuk gjej kujtime dhe as nuk e di se çfarë marrëdhënie kishin Skënderbeu ose njerëzit e holluar ndonjëherë me vendet e tyre, as me shtetin e Tarantos, atëherë i zotëruar nga Gio. Antonio del Balzo, në mënyrë që për shkak të afërsisë të mund të thuhet se shqiptarët e Skënderbeut kanë qenë në gjendje të fole në këto vende. Nëse nuk mendoj keq, më tepër besoj se futja e gjuhës shqipe në këto vende duhet t’i atribuohet ardhjes së dytë në Mbretërinë e Shqiptarëve, e cila ndodhi pak më pak se një shekull më vonë dhe konkretisht më 1530, kur për të shpëtuar nga tirania Turke, shumë fisnikë dhe familje të pasura që braktisin atdheun, nga Shqipëria në Pulia.